O Draul i Gyflwr Gwell: Cynllun peilot yn dangos yr angen brys am grant Rhwyd Diogelwch i ddiogelu pobl fregus hŷn

Mae adroddiad newydd gan Care & Repair Cymru wedi dangos yr argyfwng cynyddol sy’n wynebu pobl hŷn yng Nghymru sy’n byw mewn cartrefi heb fod yn ddiogel ac mewn cyflwr gwael.

Bob diwrnod, mae gweithwyr achos Gofal a Thrwsio yn cwrdd â phobl hŷn na all fforddio gwneud hyd yn oed y gwaith trwsio mwy sylfaenol i’w cartrefi. Nid oes unrhyw gyllid cyhoeddus ar gael mewn llawer o ardaloedd o Gymru i fynd i’r afael â thai mewn cyflwr difrifol neu frys ymysg pobl hŷn bregus ar incwm isel.

Gwelodd Arolwg Cyflwr Tai Cymru diwethaf, a gyhoeddwyd yn 2018, fod risg i iechyd mewn 18% o gartrefi. Fodd bynnag, mae’r ffigur cyfredol bellach yn debyg o fod yn llawer is.

Mewn ymateb i’r angen brys hwn, yn 2024 fe wnaeth bwrdd Gofal a Thrwsio Conwy a Sir Ddinbych lansio cynllun peilot O Draul i Gyflwr Gwell a fuddsoddodd £50,000 o gronfeydd cadw i ddarparu gwaith trwsio cartref hanfodol ar gyfer cleientiaid hŷn a bregus nad oedd ganddynt unrhyw opsiynau cyllid eraill ar gael.

Mae’r canlyniadau a gawsom yn drawiadol:

• Cyfanswm swm a ddyfarnwyd (2024–25): £22,553
• Grant cyfartalog fesul ymyriad: £2,050
• Gwerth cymdeithasol a gynhyrchwyd: £3.65 am bob £1 a wariwyd

Canfu’r adroddiad fod y peilot wedi gwella diogelwch a chysur y sawl sy’n cymryd rhan ond hefyd wedi dangos fod cynlluniau o’r fath yn effeithiol o ran cost, gan atal derbyniadau i ysbyty, galluogi byw annibynnol, a gwella llesiant.

Yn seiliedig ar lwyddiant y cynllun pensiwn, mae Gofal a Thrwsio yn annog Llywodraeth Cymru i ymestyn Grant Rhwyd Diogelwch yn genedlaethol i sicrhau y gall pob person hŷn yng Nghymru fyw mewn cartrefi diogel, cynnes a chyfleus.